NR 18 / 2004 – WIGILIA PASCHALNA W WIELKĄ NOC

LITURGIA SŁOWA

KATECHEZA

WPROWADZENIE

Świat pokrywa jeszcze noc pełna smutku po śmierci Pana. Panuje cisza. Ciało Chrystusa leży złożone w grobie. Wkrótce jednak noc ustąpi miejsca światłości, smutek – radości, a ciszę zastąpią hymny uwielbienia. Rozpoczyna się Wielka Noc, podczas której dokona się Pascha, tzn. przejście Pana. Pan przejdzie ze śmierci do życia. Przez światło, ogień i wodę pójdziemy Jego śladami, by w końcu rozpoznać Go przy łamaniu chleba.

PIERWSZE CZYTANIE

(krótsze, Rdz 1, 1. 26-31a)
Dzieło stworzenia jest pierwszym aktem wielkiej ekonomii Bożej. Autor biblijny przypomina nam, że pierwotnie wszystko, co stworzył Bóg było dobre, a stworzenie człowieka Bóg sam określił jako bardzo dobre. Wszystkie interwencje Boże, wszystkie dalsze etapy dziejów zbawienia, a w końcu przyjście Zbawiciela będą miały na celu powrót do pierwotnej “dobroci” Bożego stworzenia.

Czytanie z Księgi Rodzaju.

Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. Potem Bóg rzekł: “Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam, aby panował nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad całą ziemią i nad wszelkim płazem!”. Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: “Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszelkim płazem”. I rzekł Bóg: “Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem. A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa w powietrzu, i dla wszystkiego, co się rusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona”. I stało się tak. A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre.

PSALM

(Ps 104, 1-2a. 5-6. 10 i 12. 13-14. 24 i 35c)
W pięknie i ładzie świata odbija się piękno Boga. Dla psalmisty nic pośród dzieła stworzenia nie wzrasta i nie żyje bez swojego celu. Wszelkiemu życiu i wszelkiemu martwemu stworzeniu, nawet strumieniom i trawie, sens istnienia nadaje sam Bóg. On bowiem uczynił wszystko mądrze. Jemu należy się chwała. Refren: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi ziemię. Błogosław duszo moja, Pana, * o Boże mój, Panie, Ty jesteś bardzo wielki! Odziany w majestat i piękno, * światłem okryty jak płaszczem. Refren. Umocniłeś ziemię w jej podstawach, * nie zachwieje się na wieki wieków. Jak szatą okryłeś ją Wielką Głębią, * ponad górami stanęły wody. Refren. Ty zdroje kierujesz do strumieni, * co pośród gór się sączą. Nad nimi mieszka ptactwo niebieskie * i śpiewa wśród gałęzi. Refren. Z Twoich komnat nawadniasz góry, * owocem Twych dzieł syci się ziemia. Każesz rosnąć trawie dla bydła, * i roślinom, by człowiekowi służyły. Refren. Jak liczne są dzieła Twoje, Panie! * Tyś wszystko mądrze uczynił, ziemia jest pełna Twych stworzeń. * Błogosław, duszo moja, Pana. Refren.

DRUGIE CZYTANIE

(Wj 14, 15 – 15, 1)
Największym wydarzeniem w dziejach Izraela było wyjście z Egiptu i przejście przez Morze Czerwone. To właśnie wtedy, walcząc z Egiptem w obronie Izraela, Bóg okazał swoją moc, a jednocześnie pokazał, czym jest niemoc człowieka. Tamtej nocy Bóg wybawił Izraela z doczesnej niewoli Egiptu. Tej nocy Bóg wyzwala człowieka z wiecznej niewoli grzechu.

Czytanie z Księgi Wyjścia.

Pan rzekł do Mojżesza: “Czemu głośno wołasz do Mnie? Powiedz synom Izraela, niech ruszają w drogę. Ty zaś podnieś swą laskę i wyciągnij rękę nad morze i rozdziel je na dwoje, a wejdą synowie Izraela w środek na suchą ziemię. Ja natomiast uczynię upartymi serca Egipcjan, że pójdą za nimi. Wtedy okażę moją potęgę wobec faraona, całego wojska jego, rydwanów i wszystkich jego jeźdźców. A gdy okażę moją potęgę wobec faraona, jego rydwanów i jeźdźców, wtedy poznają Egipcjanie, że Ja jestem Pan”. Anioł Boży, który szedł na przedzie wojsk izraelskich, zmienił miejsce i szedł na ich tyłach. Słup obłoku również przeszedł z przodu i zajął ich tyły, stając między wojskiem egipskim a wojskiem izraelskim. I tam był obłok ciemnością, tu zaś oświecał noc. I nie zbliżyli się jedni do drugich przez całą noc. Mojżesz wyciągnął rękę nad morze, a Pan cofnął wody gwałtownym wiatrem wschodnim, który wiał przez całą noc, i uczynił morze suchą ziemią. Wody się rozstąpiły, a synowie Izraela szli przez środek morza po suchej ziemi, mając mur z wód po prawej i po lewej stronie. Egipcjanie ścigali ich. Wszystkie konie faraona, jego rydwany i jeźdźcy ciągnęli za nimi w środek morza. O świcie spojrzał Pan ze słupa ognia i ze słupa obłoku na wojsko egipskie i zmusił je do ucieczki. I zatrzymał koła ich rydwanów, tak że z wielką trudnością mogli się naprzód posuwać. Egipcjanie krzyknęli: “Uciekajmy przed Izraelem, bo w jego obronie Pan walczy z Egipcjanami”. A Pan rzekł do Mojżesza: “Wyciągnij rękę nad morze, aby wody zalały Egipcjan, ich rydwany i jeźdźców”. Wyciągnął Mojżesz rękę nad morze, które o brzasku dnia wróciło na swoje miejsce. Egipcjanie uciekając biegli naprzeciw falom, i pogrążył ich Pan w pośrodku morza. Powracające fale zatopiły rydwany i jeźdźców całego wojska faraona, które weszło w morze ścigając synów Izraela. Nie ocalał z nich ani jeden. Synowie zaś Izraela szli po suchym dnie morskim, mając mur z wód po prawej i po lewej stronie. W tym to dniu wybawił Pan Izraela z rąk Egipcjan. I widzieli Izraelici martwych Egipcjan na brzegu morza. Gdy Izraelici widzieli wielkie dzieło, którego dokonał Pan wobec Egipcjan, ulękli się Pana i uwierzyli Jemu oraz Jego słudze Mojżeszowi. Wtedy Mojżesz i synowie Izraela razem z nim śpiewali taką pieśń ku czci Pana:

PSALM

(Wj 15, 1. 2. 4-5. 17ab-18)
Izraelici śpiewają Bogu hymn wdzięczności i uwielbienia. Tylko dzięki Niemu wróg został pokonany i zerwane zostały więzy niedoli. Potęga Pana była źródłem ich ocalenia z niewoli Egiptu. Potęga Pana jest źródłem ocalenia każdego z nas z więzów niewoli grzechu. Śpiewajmy więc i my hymny wdzięczności i uwielbienia. Refren: Śpiewajmy Panu, który moc okazał. Będę śpiewał na cześć Pana, * który wspaniale swą potęgę okazał, gdy konia i jeźdźca * pogrążył w morskiej przepaści. Refren. Pan jest moją mocą i źródłem męstwa, * Jemu zawdzięczam moje ocalenie. On Bogiem moim, uwielbiać Go będę; * On Bogiem ojca mego, będę Go wywyższał. Refren. Rzucił w morze rydwany faraona i jego wojsko. * Wybrani wodzowie jego zginęli w Morzu Czerwonym. Przepaści ich ogarnęły, * jak głaz runęli w głębinę. Refren. Wyprowadziłeś lud swój i osadziłeś na górze Twego dziedzictwa, * w miejscu, które uczyniłeś swym mieszkaniem. Pan Bóg jest Królem * na zawsze, na wieki. Refren.

TRZECIE CZYTANIE

(Ez 36, 16-17a. 18-28)
Raz jeszcze musiał Izrael udać się na wygnanie. Z powodu licznych niegodziwości i z powodu oddawania czci bożkom Pan ukarał Lud Wybrany rozproszeniem go wśród ludów pogańskich. Miłość Boga silniejsza jest jednak niż Jego gniew, dlatego Pan zapowiada nowe przymierze. Jego symbolem jest nowe serce, które pozwala już żyć wiecznie.

Czytanie z Księgi proroka Ezechiela.

Pan skierował do mnie te słowa: “Synu człowieczy, kiedy dom Izraela mieszkał na swojej ziemi, wówczas splugawili ją swym postępowaniem i swymi czynami. Wtedy wylałem na nich swe oburzenie z powodu krwi, którą w kraju przelali, i z powodu bożków, którymi go splugawili. I rozproszyłem ich pomiędzy pogańskie ludy, i rozsypali się po krajach, osądziłem ich według postępowania i czynów. W ten sposób przyszli do ludów pogańskich i dokąd przybyli, bezcześcili święte imię moje, podczas gdy mówiono o nich: ‘To jest lud Pana, musieli się oni wyprowadzić ze swego kraju’. Wtedy zatroszczyłem się o święte me imię, które oni, Izraelici, zbezcześcili wśród ludów pogańskich, do których przybyli. Dlatego mów do domu Izraela: Tak mówi Pan Bóg: ‘Nie z waszego powodu to czynię, domu Izraela, ale dla świętego imienia mojego, które bezcześciliście wśród ludów pogańskich, do których przyszliście. Chcę uświęcić wielkie imię moje, które zbezczeszczone jest pośród ludów, zbezczeszczone przez was pośród nich, i poznają ludy, że Ja jestem Pan, mówi Pan Bóg, gdy okażę się Świętym względem was przed ich oczami. Zabiorę was spośród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju, pokropię was czystą wodą, abyście się stali czystymi, i oczyszczę was od wszelkiej zmazy i od wszystkich waszych bożków. I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowali. Wtedy będziecie mieszkać w kraju, który dałem waszym przodkom, i będziecie moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem'”.

PSALM

(Ps 51, 12-13. 14-15. 18-19)
Jakiej ofiary Bóg oczekuje od człowieka? Czy mają to być ofiary z pokarmów czy może całopalenia ze zwierząt? Czy takie ofiary mogą sprawić radość Bogu? Nie – odpowiada psalmista. Jedyną ofiarą godną Boga jest duch skruszony i pokorne serce człowieka. O takie serce wołajmy do Boga. Refren: Stwórz, o mój Boże, we mnie serce czyste. Stwórz, o Boże, we mnie serce czyste * i odnów we mnie moc ducha. Nie odrzucaj mnie od swego oblicza * i nie odbieraj mi świętego ducha swego. Refren. Przywróć mi radość z Twojego zbawienia * i umocnij mnie duchem ofiarnym. Będę nieprawych nauczał dróg Twoich * i wrócą się do Ciebie grzesznicy. Refren. Ofiarą bowiem Ty się nie radujesz, * a całopalenia, choćbym chciał, nie przyjmiesz. Boże, moją ofiarą jest duch skruszony, * pokornym i skruszonym sercem Ty, Boże, nie gardzisz. Refren.

CZWARTE CZYTANIE

(Rz 6, 3-11)
Powstawszy z martwych, Chrystus żyje wiecznie. Ta sama nadzieja nieśmiertelności ogarnia wszystkich, którzy umierają wraz z Nim. W sakramencie chrztu świętego każdy z nas zanurzył się w Jego śmierci i zmartwychwstaniu. Odtąd grzech nie ma już władzy nad człowiekiem. Nie znaczy to, że staliśmy się już bezgrzeszni. Znaczy to, że ukrzyżowaliśmy swój grzech, umarliśmy dla niego. Teraz trzeba nam z niego nieustannie zmartwychwstawać.

Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Rzymian.

Bracia: My wszyscy, którzy otrzymaliśmy chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć. Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie, jak Chrystus powstał z martwych dzięki chwale Ojca. Jeżeli bowiem przez śmierć, podobną do Jego śmierci, zostaliśmy z Nim złączeni w jedno, to tak samo będziemy z Nim złączeni w jedno przez podobne zmartwychwstanie. To wiedzcie, że dla zniszczenia grzesznego ciała dawny nasz człowiek został razem z Nim ukrzyżowany po to, byśmy już więcej nie byli w niewoli grzechu. Kto bowiem umarł, stał się wolny od grzechu. Otóż, jeżeli umarliśmy razem z Chrystusem, wierzymy, że z Nim również żyć będziemy, wiedząc, że Chrystus, powstawszy z martwych, już więcej nie umiera, śmierć nad Nim nie ma już władzy. Bo to, że umarł, umarł dla grzechu tylko raz, a że żyje, żyje dla Boga. Tak i wy rozumiejcie, że umarliście dla grzechu, żyjecie zaś dla Boga w Chrystusie Jezusie.

PSALM

(Ps 118, 1-2. 16-17. 22-23)
Jednym z najważniejszych elementów konstrukcji fundamentów domu jest narożnik, czyli węgieł. Na tych właśnie czterech narożnikach wbudowywano kamienie, na których stawiano dom. Jezus jest fundamentem nowego domu Izraela, czyli Kościoła. Na Nim wznosi się cała budowla Jego Mistycznego Ciała. A głowicą węgła jest Jego Zmartwychwstanie. Gdyby bowiem – jak powie św. Paweł – Chrystus nie zmartwychwstał, próżna byłaby nasza wiara. Refren: Alleluja, alleluja, alleluja. Dziękujcie Panu, bo jest dobry, * bo Jego łaska trwa na wieki. Niech dom Izraela głosi: * “Jego łaska na wieki”. Refren. Prawica Pana wzniesiona wysoko, * prawica Pańska moc okazała. Nie umrę, ale żył będę * i głosił dzieła Pana. Refren. Kamień odrzucony przez budujących * stał się kamieniem węgielnym. Stało się to przez Pana * i cudem jest w naszych oczach. Refren.

EWANGELIA

(Łk 24, 1-12)
Chrystus powstał z martwych. Tę radosną wieść jako pierwsze oznajmiły kobiety, które pobiegły skoro świt do grobu. One szukały tam umarłego. My też przybywamy do grobu Pana. Nie szukamy już jednak umarłego. Wiemy, że grób jest pusty, a Pan zmartwychwstał.

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza.

W pierwszy dzień tygodnia niewiasty poszły skoro świt do grobu, niosąc przygotowane wonności. Kamień od grobu zastały odsunięty. A skoro weszły, nie znalazły ciała Pana Jezusa. Gdy wobec tego były bezradne, nagle stanęło przed nimi dwóch mężczyzn w lśniących szatach. Przestraszone, pochyliły twarze ku ziemi, lecz tamci rzekli do nich: “Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych? Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał. Przypomnijcie sobie, jak wam mówił, będąc jeszcze w Galilei: ‘Syn Człowieczy musi być wydany w ręce grzeszników i ukrzyżowany, lecz trzeciego dnia zmartwychwstanie'”. Wtedy przypomniały sobie Jego słowa i wróciły od grobu, oznajmiły to wszystko Jedenastu i wszystkim pozostałym. A były to: Maria Magdalena, Joanna i Maria, matka Jakuba; i inne z nimi opowiadały to Apostołom. Lecz słowa te wydały im się czczą gadaniną i nie dali im wiary. Jednakże Piotr wybrał się i pobiegł do grobu; schyliwszy się, ujrzał same tylko płótna. I wrócił do siebie, dziwiąc się temu, co się stało.